Cuộc chiến chống các mạng lưới lừa đảo trực tuyến có nguồn gốc từ Đông Nam Á đang bước sang một giai đoạn mới khi không chỉ diễn ra trong phạm vi khu vực này mà lan rộng ra toàn cầu với những nỗ lực cùng biện pháp mạnh của cộng đồng quốc tế.

Lực lượng chức năng Myanmar bắt giữ các phần tử lừa đảo xuyên quốc gia song cũng chính là nạn nhân của trờ lừa “việc nhẹ lương cao”

Đông Nam Á - tâm điểm của “công nghiệp lừa đảo” toàn cầu

Không còn là vấn đề trong phạm vi một vài quốc gia hay khu vực biên giới lỏng lẻo, làn sóng trấn áp tội phạm lừa đảo đã lan rộng ra toàn cầu với sự tham gia ngày càng quyết liệt của các chính phủ, tổ chức quốc tế và cơ quan thực thi pháp luật. Quy mô khổng lồ của “ngành công nghiệp lừa đảo” với tâm điểm tại khu vực Đông Nam Á cùng những hệ lụy nhân đạo nghiêm trọng đang buộc thế giới phải coi đây là một mối đe dọa an ninh toàn cầu thực sự và ngày càng trở lên nghiêm trọng .

Hàng triệu nạn nhân có thể rơi vào bẫy lừa đảo từ những tin nhắn tưởng chừng vô hại như: “Bạn có rảnh cuối tuần không?”, “Bạn muốn tìm việc làm thêm không?” hay đơn giản chỉ là “Hello” từ một tài khoản lạ đã trở thành điểm khởi đầu cho vô số bi kịch. Ở nửa bên kia thế giới, hàng trăm nghìn người đang bị giam giữ trong các “trang trại lừa đảo”, làm việc từ 12 đến 16 tiếng mỗi ngày, gửi hàng loạt tin nhắn cho những người xa lạ, chỉ để chờ một “con mồi” sập bẫy.

Đằng sau các tin nhắn đó là cả một hệ thống tội phạm xuyên quốc gia được vận hành như một ngành công nghiệp hoàn chỉnh. Theo ước tính của Liên hợp quốc, hàng trăm nghìn người đang bị cưỡng bức lao động trong các trung tâm lừa đảo kỹ thuật số tại Đông Nam Á, nơi nạn nhân trên toàn cầu đã mất trắng hàng trăm tỷ USD, các thiệt hại khác còn lớn hơn con số này rất nhiều.

Myanmar và Campuchia thời gian qua nổi lên như những “điểm nóng” của mạng lưới này lừa đảo xuyên quốc gia. Tháng 11 vừa qua, quân đội Myanmar tuyên bố tiến hành chiến dịch trấn áp quy mô lớn tại KK Park, khu liên hợp lừa đảo khét tiếng nằm sát biên giới Thái Lan ở bang Kayin. Gần 150 công trình, bao gồm bệnh viện, ký túc xá và khu giải trí, đã bị phá dỡ, phơi bày mô hình hoạt động khép kín và đầu tư bài bản của các băng nhóm tội phạm. Hơn 2.000 đối tượng bị buộc phải di dời, khoảng 1.500 người, trong đó có công dân Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam, Philippines, Ethiopia, Kenya… đã tháo chạy sang Thái Lan và các nước khác.

Chiến dịch này diễn ra trong bối cảnh áp lực quốc tế gia tăng mạnh mẽ, đặc biệt sau khi Bộ Tư pháp Mỹ truy tố Chen Zhi - Chủ tịch Tập đoàn Prince Holding của Campuchia, với cáo buộc điều hành một đế chế tội phạm toàn cầu, kiểm soát hơn 15 tỷ USD tài sản tiền điện tử bất hợp pháp. Vụ việc phơi bày mối liên hệ sâu sắc giữa các trung tâm lừa đảo, hoạt động buôn người, lao động cưỡng bức và các thế lực bảo kê chính trị địa phương.

Theo số liệu của chính quyền Myanmar, từ cuối tháng 1 đến đầu tháng 11-2025, lực lượng chức năng nước này đã bắt giữ hơn 10.700 người nhập cư trái phép, trong đó trên 90% vượt biên qua Thái Lan để tham gia các hoạt động lừa đảo. Cùng thời gian, Thái Lan đã tạm giữ gần 1.600 người nước ngoài chạy trốn khỏi các trung tâm lừa đảo, phản ánh mức độ lan rộng và phức tạp của tình trạng này.

Thế nhưng, KK Park thực chất chỉ là phần nổi của tảng băng chìm lừa đảo khổng lồ. Dọc biên giới Thái Lan - Myanmar và Thái Lan - Campuchia tồn tại hàng chục trung tâm tương tự, cùng hàng trăm cơ sở khác rải rác khắp Đông Nam Á. Nhiều khu phức hợp được xây dựng như mô hình “bất động sản cho thuê”, nơi chủ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng rồi cho các công ty lừa đảo thuê lại, hoạt động dưới sự bảo kê của các nhóm có thế lực địa phương.

Theo Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên hợp quốc, riêng tại Myanmar có ít nhất 120.000 người bị cưỡng bức lao động trong các trung tâm lừa đảo, còn Campuchia khoảng 100.000 người. Ban đầu, lao động chủ yếu đến từ Trung Quốc và các quốc gia nói tiếng Trung, nhưng nay Văn phòng Liên hợp quốc về ma túy và tội phạm (UNODC) ghi nhận nạn nhân từ hơn 50 quốc gia và vùng lãnh thổ, trải dài từ Đông Nam Á đến châu Phi.

Những người này bị dụ dỗ bằng lời hứa “việc nhẹ, lương cao”, môi trường làm việc hiện đại, nhưng thực tế là hộ chiếu bị tịch thu, bị giám sát nghiêm ngặt, chịu bạo lực nếu không đạt chỉ tiêu. Liên hợp quốc ước tính riêng năm 2023 đã có hơn 200.000 người bị buôn bán sang Myanmar và Campuchia để phục vụ “ngành công nghiệp gian lận mạng” trị giá nhiều tỷ USD.

Cuộc chiến chống lừa đảo xuyên quốc gia ngày càng quyết liệt

Theo Liên minh Chống Lừa đảo Toàn cầu (GASA), trong 12 tháng tính từ tháng 10-2024 đến tháng 10-2025, tổng thiệt hại của các nạn nhân do lừa đảo trên toàn cầu lên tới 442 tỷ USD. Đáng chú ý, 57% người trưởng thành trên thế giới cho biết họ từng là nạn nhân của ít nhất một vụ lừa đảo trong năm qua. Các hình thức phổ biến gồm mua sắm trực tuyến giả mạo, đầu tư tài chính “ảo”, và đặc biệt là lừa đảo tình cảm, còn gọi là “vỗ béo con mồi”.

Trước mức độ tàn phá ngày càng nghiêm trọng, cuộc chiến chống lừa đảo xuyên quốc gia đang được đẩy lên quy mô toàn cầu. Ngày càng nhiều quốc gia áp dụng các biện pháp cứng rắn như phong tỏa tài sản, áp đặt trừng phạt, truy tố hình sự và phối hợp điều tra xuyên biên giới.

Tại Hàn Quốc, phiên tòa xét xử 46 công dân tham gia các đường dây lừa đảo tại

Campuchia vừa được mở, trong bối cảnh chính phủ nước này tăng tốc hồi hương công dân. Từ tháng 10-2025, giới chức Hàn Quốc đã đưa về nước 107 người, sau cái chết gây chấn động của một sinh viên 22 tuổi người Hàn Quốc bị tra tấn đến tử vong trong một trung tâm lừa đảo ở Campuchia. Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung khẳng định, bảo vệ an toàn công dân là ưu tiên hàng đầu và cam kết xử lý nghiêm các mạng lưới liên quan.

Ở cấp độ quốc tế, Mỹ, Anh, Hàn Quốc và Singapore đã phối hợp áp đặt trừng phạt đối với Chen Zhi và Prince Holding. Theo Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI), các mạng lưới lừa đảo tại Đông Nam Á gây thiệt hại cho người Mỹ từ 9-10 tỷ USD mỗi năm. Riêng trong 12 tháng kết thúc vào tháng 10-2025 vừa qua, tổng thiệt hại do lừa đảo tại Mỹ lên tới 64,8 tỷ USD.

Tháng 11-2025, Mỹ thành lập Lực lượng Đặc nhiệm tấn công trung tâm lừa đảo nhằm điều tra, truy tố các “ông trùm” và nguồn tài trợ phía sau. Australia, Singapore cũng đang hoàn thiện khung pháp lý, siết chặt quản lý tài chính và hợp tác với Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế (INTERPOL) trong các chiến dịch đa phương như Operation First Light.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo các nỗ lực hiện nay vẫn chưa tương xứng với mức độ đe dọa của các mạng lưới lừa đảo quốc tế. Các trung tâm lừa đảo có khả năng thích nghi cao, di chuyển linh hoạt sang những “vùng trũng” pháp lý mới ở Trung Đông, Tây Phi hay Trung Mỹ. Công nghệ lừa đảo ngày càng tinh vi, từ AI (trí tuệ nhân tạo), deepfake… đến hệ thống ngân hàng ngầm toàn cầu.

INTERPOL nhấn mạnh, muốn triệt phá tận gốc “ngành công nghiệp lừa đảo”, thế giới cần một chiến lược toàn diện và thống nhất: tăng cường hợp tác quốc tế liên ngành; cải cách thể chế tại các quốc gia trọng điểm như Myanmar, Campuchia; chấm dứt sự bảo kê của quan chức địa phương; chuẩn hóa dữ liệu và định nghĩa pháp lý; đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng và trách nhiệm của các nền tảng công nghệ, tài chính.

Như lời kêu gọi của Giám đốc INTERPOL Cyril Gout tại hội nghị cấp cao INTERPOL hồi tháng 6-2025: “Việc giải quyết mối đe dọa toàn cầu hóa nhanh chóng này đòi hỏi một phản ứng quốc tế phối hợp”. Cuộc chiến chống mạng lưới lừa đảo xuyên quốc gia đã thực sự bắt đầu với nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế trên quy mô toàn cầu và chỉ có sự phối hợp quyết liệt, mạnh mẽ, song cần phải bền bỉ mới có thể ngăn chặn được các mạng lưới lừa đảo xuyên quốc gia đang gieo rắc tổn thất và đau khổ khắp toàn cầu.

Hoàng Tuấn